Szykowała się na ten czas, w przepięknej scenie ubierania złotej biżuterii, całego posiadanego majątku. Przygotowywała się na odejście w cień, mówiąc do swojego adwokata, Ziyada Dauda (Ali Suliman), „Nie mów nic, czego moglibyśmy potem obydwoje żałować”. Kobieta, która odchodzi, nie chce niczego żałować. Kobieta, która odchodzi, kryje się w cieniu tej, którą była. To też pokazał nam reżyser filmu i operator kamery, jak też operator świateł – rozświetlając twarze obojga na kilka sekund, które stały się wiecznością.

Te zabiegi – ze światłem – znam z innych filmów bliskowschodnich (najbardziej zapadły mi w pamięć w filmie Przyjeżdża orkiestra – Bikur Ha-Tizmoret – i tam też służyły do pokazania miłości niemożliwej do spełnienia, uczucia, które pozostanie niewypowiedziane). Trudno się dziwić, że mając tak niezwykłe światło wokół, grają nim, wykorzystują je w sztuce. Trudno też się dziwić, że w tak intensywnym świetle rozbłyskują tak intensywne uczucia. Z trudem natomiast przyjmuję do wiadomości, że potrafią te uczucia okiełznać. Paradoks Orientu. Odnajduję go w książkach autorów marokańskich, egipskich, algierskich, tureckich. Szukam u Włochów, Francuzów, Hiszpanów czy Greków – innych ludów śródziemnomorskich i, ciekawe, nie znajduję. Zatem blask uczucia opanowanego to typowe dla ludów Wschodu? Przypominam go sobie także z Baśni tysiąca i jednej nocy – choć tam pożądanie wielokrotnie spełniano, przemoc wszakże mieszała się z obopólną zgodą.

Wiele można zobaczyć na zajawce:

Film, tak, film. Jego polityczny aspekt jest niezwykle silny. Twórca, Izraelczyk, zdecydowanie opowiada się po stronie palestyńskiej wdowy. Jej oponent nawet nie jest jej wrogiem – jest odarty z ludzkiego, zwyczajnego wymiaru, staje się tylko „ministrem”, reprezentującym izraelską władzę w kraju i dominację nad palestyńską mniejszością. Tym ludzkim alter ego ministra jest jego żona, pełna wątpliwości, aczkolwiek nieujawnionych/nieujawnianych. Jedyny moment, gdy daje się ponieść emocjom (tym prawdziwym – chcielibyśmy wierzyć), to jej potajemny, wydawałoby się, bieg do domu wdowy i przerwana przez ochroniarza próba podjęcia rozmowy z kobietą, z którą połączył ją cytrynowy sad. Bardzo subtelnie pokazano interwencję stron trzecich w konflikt izraelsko-palestyński – palestyński prawnik studiował w Rosji (bardzo podobało mi się jego przeistoczenie, z niechluja, o rękach śmierdzących sardynkami, w narzeczonego córki ministra Autonomii Palestyńskiej – a to wszystko dzięki sprawie wdowy; czyli Autonomia rozwija się, przemienia, walcząc z Izraelem na różnych frontach – prawnika widzę jako symbol jego kraju), wypowiada się ambasador Norwegii, popierając stanowisko głównej bohaterki, minister musi się tłumaczyć przed amerykańskimi mediami. Propagandy w tym filmie nie widzę, dostrzegam za to apel do rodaków: opamiętajcie się – mówi do nich pan Riklis.